تخم مرغ یکی از غنی ترین، پرمصرف ترین و مقرون به صرفه ترین منابع غذایی طبیعی روی کره زمین است که طیف وسیعی از مزایای منحصر به فرد را برای افراد در هر سنی به ارمغان می آورد و می‌تواند راه حلی برای رفع مشکل جهانی سوء تغذیه باشد.
برای اولین بار در سال ۱۹۹۶ گرامیداشت روز جهانی تخم مرغ برگزار شد و از آن به بعد روز جهانی تخم مرغ هر ساله در نهم اکتبر مصادف با هفدهم مهر در ۴۰ کشور جهان برگزار می‌شود و برنامه‌های مختلفی به منظور اطلاع رسانی و حساس سازی در مورد اهمیت و ارزش تغذیه‌ای تخم مرغ اجرا می‌گردد تا ارزش غذایی این ماده در سلامتی، بیشتر معرفی شود.
تخم مرغ دارای پروتئین با کیفیت بالا و دارای تمام ۹ اسید آمینه ضروری و مقادیر قابل توجهی از ویتامین‌ها و مواد معدنی ضروری است.
پروتئین تخم مرغ یک پروتئین کامل، قابل جذب و دارای تمام ۹ اسید آمینه ضروری برای بدن است و مقادیر قابل توجهی از ویتامین‌ها و مواد معدنی ضروری را داراست. پروتئین تخم مرغ هم در سفیده و هم در زرده آن وجود دارد که نسبت آنها ۶۰ درصد به ۴۰ درصد است. به دلیل کیفیت بالای تخم مرغ، این ماده نقش مهمی در ایجاد سیری به ویژه هنگامی که در وعده صبحانه مصرف شود، دارد و به همین دلیل باعث کاهش وزن می شود، زیرا علاوه بر القای احساس سیری، میزان کالری بسیار کمی تولید می کند.
کولین موجود در زرده تخم مرغ برای رشد و نمو جنین و کودک، عملکرد سیستم عصبی و تقویت حافظه بسیار موثر است و همچنین وجود لوتئین و گزانتین زرده تخم مرغ از استحاله شبکیه چشم و در نتیجه بروز نابینایی در پیری، به طور بسیار موثر جلوگیری می‌کند. از آنجا که تخم مرغ منبع خوبی از ویتامین‌های گروه "ب" به ویژه ۱۲B هست، اهمیت عمده‌ای در روند تبدیل هموسیستئین به مولکول‌های بی خطر دارد. قابل ذکر است در تخم مرغ نسبت اسیدهای چرب غیراشباع به اشباع، دو به یک است که آن را برای افراد بیمار مطلوب می کند.
مصرف تخم مرغ را بیشتر به چه افرادی توصیه می‌کنیم؟
مصرف تخم مرغ در زنان باردار و شیرده، کودکان و نوجوانان در حال رشد، ورزشکاران و همه بزرگسالان سالم و همچنین در دوران پس از بیماری به دلیل ارزش غذایی بالا توصیه می‌شود، در این افراد، مصرف یک تخم مرغ در روز مانعی ندارد و در بعضی موارد توصیه مصرف بیشتر هم ممکن است، انجام شود.
چه افرادی باید در مصرف تخم مرغ احتیاط کنند؟
اگرچه در بعضی شرایط باید در مصرف تخم مرغ کامل، ملاحظاتی انجام شود، اما به دلیل خواص ویژه تخم مرغ، مصرف نکردن آن می تواند کمبود ترکیبات ضروری مانند «کولین»،« لوتئین» و« گزانتین» را به همراه داشته باشد.
بنابراین نباید مصرف تخم مرغ در هیچ گروه سنی حذف شود، بلکه باید در موارد محدودیت مصرف، مقدار مصرف آن با نظر پزشک معالج کاهش یابد؛ حتی در بیماران مبتلا به دیابت، فشارخون بالا و بیماری های قلبی عروقی تا حدود سه عدد در هفته نیز پیشنهاد می شود، البته در این صورت باید از خوردن غذاهای چرب و پرنمک همراه تخم مرغ خودداری شود و تخم مرغ بدون روغن پخته شود که در این صورت نه تنها خطری ندارد، بلکه در این گروه های خاص مفید هم خواهد بود.
در زمان پختن تخم مرغ چه نکاتی باید مد نظر باشد؟
- سفیده صورتی یا رنگین کمان نشانه فساد ناشی از باکتری هاست.
- از مصرف تخم مرغ خام به علت احتمال وجود آلودگی و ایجاد مسمومیت غذایی خودداری کنیم.
- تخم مرغ را در هنگام مصرف به صورت جداگانه بشکنیم تا در صورت مشاهده نشانه های فساد، آن را مصرف نکنیم.
- وجود لکه های خون و مویرگ های خونی در داخل تخم مرغ، نشانه نطفه دار بودن و رشد جنین است که از نظر شرعی و بهداشتی مصرف آن جایز نیست.
- آب پز کردن به صورتی که سفیده و زرده به طور کامل سفت شده باشد، از بهترین روش های پختن تخم مرغ است.
- از نشانه های تازگی تخم مرغ پخته نیز می توانیم به این مورد اشاره کنیم که پوسته تخم مرغ آب پز تازه به هنگام پوست کندن از سفیده به سختی جدا می شود، در حالی که در تخم مرغی که کهنه باشد، پوست گیری به سادگی انجام می شود.
- یکی دیگر از نشانه های تازگی تخم مرغ پخته این است که زرده در مرکز سفیده قرار دارد، اما در تخم مرغ کهنه زرده در کنار پوسته واقع شده است.
علیرغم تمامی این شگفتیها اما متاسفانه جایگاه تخم مرغ در سبد غذایی بدلیل اینکه حاوی مقادیری از کلسترول می باشد، کاهش یافته است. تحقیقات علمی اخیر نه فقط تخم مرغ را به گذشته درخشان آن بر می گرداند، بلکه جایگاه آن را به عنوان یک غذای کاربردی بالا برده و دلایلی را برای مصرف همیشگی تخم مرغ ارائه می‌کند.
